Szczep swoją obrzędowość opiera na zwyczajach pochodzących od Indian, Wigierczyków oraz woodcraftu Ernesta Thompsona Setona. Nazwa Szczepu - "Zarzewie" oznacza - żar do rozpalania ogniska lub zaczątek czegoś, źródło, z którego coś powstaje (słowniki.onet.pl) Znakiem naszego Szczepu jest: Sam znak jest wzorowany na głowie ducha puszczy (symbolu woodcraftu) Lilijka w środku - oznacza naszą przynależność do ZHP Krąg - oznacza braterstwo i naszą równość Rogi - kontakt między umysłem a duszą Pięć indiańskich piór - symbolizuje 5 drużyn, które miały być zarzewiem do stworzenia Szczepu
Piosenka obrzędowa Narodziny świata Oto pierwsze padły słowa: oto stało się. a e a Każda rzecz ma raz początek czy kto chce czy nie! C G a Rodzi się ziemi kula; rodzi się świat! C e F Bezimienni wstają z mułu; idzie w górę las G C e Rodzi się wąż i robak; rodzi się ptak F G e Co to będzie, jak to będzie, nie wiadomo nic! F C G C Kto już za kim cicho tęskni; nie wiadomo nic! F C G C Suną chmury, grzmią pioruny - oto pada deszcz! a e a Pętla czasu się rozwija i do gardła lgnie! C G a Rodzi się życie nowe; rodzi się śmierć C e F Człowiek stoi ponad wodą, własną zgłębia toń! G C e Rodzi się płacz i lament; rodzi się noc! F G e Ten się dźwiga, ten się garbi, w plecach stoi nóż! F C G C Słońce wschodzi i zachodzi, nie przeszkodzi ból! F C G C Beznadziejne są nadzieje, wiara, lęk i żal! a e a Starożytność, nowożytność, a za dalą dal! C G a Rodzi się ogień wieczny; rodzi się pleśń! C e F Przegrać-wygrać, kochać-gardzić, poza cieniem blask! G C e Rodzi się "nie" jak niemoc; rodzi się "tak"! F G e Walą serca, krwawią stopy, gońmy wiatr! F C G C Walą serca, krwawią stopy, gońmy wiatr! F C G C Walą serca, krwawią stopy, gońmy wiatr! F C G C Walą serca, krwawią stopy, gońmy wiatr! F C G C
Kodeks postępowania dobrego puszczanina oprócz wartości ZHP dodatkowo uzupełnia się pięcioma Prawami Indianina, które brzmią: Pamiętaj, że dobry Indianin: - Mało mówi, ale dużo czyni;
- Jest przyjacielem słabszych, a wrogiem tych, którzy ze szkodą dla innych wykorzystują swą siłę;
- Stara naprawiać krzywdy i szkody, które napotyka;
- Chwali się tylko tym co uczynił naprawdę;
- Ma tylko jeden język, a jest to język prawdy
oraz - Uszanuj to gdyż jest to twój wódz
W Szczepie rozwinięte jest nazewnictwo, wykorzystywane w szczególności w czasie gier szczepowych odbywających się w ostatni dzień programowy obozu. Nazwy drużyn: - Gromada zuchowa - małe koczowisko
- Drużyny harcerskie - koczowisko
- Drużyna starszoharcerska - duże koczowisko
Zuchy, harcerze i harcerze starsi w dialekcie indiańskim noszą nazwy: - Zuchenki i zuchy - dzieci indiańskie (dziewczynki i chłopcy indiański)
- Harcerki i harcerki starsze - młode squaw
- Harcerze i harcerze starsi - młodzi wojownicy
Nazewnictwo funkcji w Szczepie: - Komendant Szczepu – Wielki Wódz
- Zastępca Komendanta – Wielka Szamanka
- Byli funkcyjni Szczepu – Starsi Rady
- Rada Szczepu – Wielka Rada Szczepu
Atrybuty władzy: Dla wszystkich Wodzów - buława. Wielki Wódz posiada laskę, którą jest zobowiązany sam sobie znaleźć. Jeśli Wielki Wódz pełni równocześnie funkcję Wodza to prócz laski posiada też buławę. Szczep posiada Wielką Radę Szczepu, którą tworzą: - Starsi Rady zapraszani gościnnie
Do zadań Wielkiej Rady Szczepu należy: - Nagradzanie i karanie w czasie obrzędowych imprez Szczepu
- Przyznawania mian puszczańskich
- Wyznaczanie prób dzielności dla osób zmieniających przydział
- Decydowanie o użyciu strojów obrzędowych
Obrzędami stale wpisanymi do puszczańskiej tradycji Szczepu są: - Rozpalanie ogniska (ustawionego tak, aby mieć wejście z czterech stron) lub kominka odbywa się przez cztery wskazane przez Wielkiego Wodza osoby. Każda z tych osób symbolizuje jeden z czterech kierunków ludzkiego rozwoju pochodzącego od ognia: siłę, prawdę, miłość, służbę
- Całodzienna gra szczepowa odbywająca się ostatniego dnia programowego na obozie zakończona ogniskiem bądź świeczkowiskiem w strojach obrzędowych
- Przekazanie zuchów do harcerzy, harcerzy do harcerzy starszych w jedną z ostatnich obozowych nocy - po grze szczepowej
- Przyrzeczenia harcerskie każdy składa indywidualnie przechodząc wraz z drużynowym drogę, na której kolejno zapala 10 świeczek symbolizujących prawo harcerskie
Odznaki, trofea, elementy stroju - Amulet własnoręcznie zrobiony
- Koraliki / plecionki przyznawane harcerkom / harcerzom
- Puszczański pokrowiec na nóż
Zwyczaje i obrzędy związane z ogniem Szczep posiada swoje obrzędy i zwyczaje związane z ogniem. Oto one: - Ognisko układa się tak, aby miało cztery wejścia (miejsca do rozpalenia)
- Osoba prowadząca prosi o rozpalenie ogniska cztery osoby. Każda z tych osób symbolizuje jedną z sił odchodzących od ognia: prawdę, miłość, siłę i służbę
- Ognisko rozpalone jest czterema zapałkami. Kolejno każda osoba odpala zapałkę o draskę i podaje pudełko dalej
- W trakcie rozpalania ognia wszyscy uczestnicy ogniska stoją na baczność
- Po komendzie "spocznij" prowadzący rozpoczyna "Już rozpaliło się ognisko"
- W chwili zaśpiewania "...siedliśmy wszyscy przy nim..." osoba pełniąca najwyższą funkcję siada a następnie siadają wszyscy uczestnicy ogniska. Siadając każda harcerka / harcerz zdejmuje rogatywkę i kładzie ją przed siebie a nóż lub finkę wbija w ziemię lub kładzie na ziemi obok rogatywki
- Kolejną obrzędową piosenką śpiewaną zaraz po "Już rozpaliło się ognisko" jest "Ogień"
- Pod odśpiewaniu obrzędowych pieśni prowadzący wybiera i mianuje przy pomocy tlącego się drewienka z ogniska dwóch strażników ognia
- Dla rozpalającego i dla strażnika ich wybór na tę funkcje to zaszczyt i wyróżnienie
- Strażnik ognia ma za zadanie dbać, aby ognisko nie zgasło. Jego zadaniem jest dokładnie do ognia (nie wolno dorzucać) a w sytuacji wypadnięcia iskry z ogniska zadaniem strażnika jest ugaszenie tlącej się iskierki jednak nie można uczynić tego poprzez zdeptanie ognia. Strażnik podchodząc i odchodząc od ogniska ma obowiązek stanąć na baczność. W takcie trwania ogniska nie siada w kręgu, nie wypowiada się. Jeśli jego uczestnictwo jest wymagane może w wyjątkowych sytuacjach zostać chwilowo zwolniony z funkcji przez prowadzącego
- Każda osoba uczestnicząca w ognisku siedzi w kręgu. Niedopuszczalne jest, aby ktokolwiek siedział poza kręgiem, za plecami innej osoby
- Nie należy wyciągać nóg w kierunku ognia. W sytuacji, gdy ktoś ma chorą nogę i nie może mieć jej zgiętej powinien starać się usiąść tak, aby noga nie była skierowana centralnie do ognia
- Osoba dochodząca w trakcie ogniska do kręgu, która nie uczestniczyła w rozpalaniu powinna przynieść i dorzucić do ognia gałązkę iglaka (jest to jedyny przypadek, gdy do ognia nie dokłada strażnik)
- Osoba, która uczestniczy w ognisku, ale musi, choć na moment oddalić się z kręgu powinna podejść do ognia i stanąć na baczność. Tak samo musi uczynić wracając na swoje miejsce
- W chwili, gdy prowadzący powoli zaczyna kończyć ognisko śpiewana jest piosenka pod tytułem "Krąg" - jest to sygnał dla strażnika ognia, że od tej pory nie należy dokładać już do ogniska
- Na zakończenie ogniska śpiewane są kolejno: "Już do odwrotu..." oraz "Ogniska już dogasa blask". W trakcie słów "...wstaje w wiara..." wstaje osoba pełniąca najwyższą funkcję a następnie wszyscy uczestnicy ogniska. Przy słowach "...braterski splećmy krąg..." prowadzący splata krąg a następnie robią to wszyscy stojący w kręgu
- Po zakończeniu ogniska zadaniem strażników jest dopilnowanie, aby ognisko zgasło - nie wolno zalewać go wodą, zadeptywać. Gdy ognisko dogasa strażnicy układają z popiołu bądź żarzących się węglików harcerską lilijkę
Zwyczaje przy ogniu jakim jest kominek wiele nie różnią się od tych przy ognisku. Nie ma oczywiście strażników ognia a do zadań osób rozpalających kominek należy również jego zgaszenie za pomocą paluszków (nie zdmuchuje się świeczek). Pozostałe zwyczaje i obrzędy są te same.
Już rozpaliło się ognisko Już rozpaliło się ognisko, dając nam dobrej wróżby znak. Siadłyśmy wszystkie przy nim blisko, bo w całej Polsce siedzą tak. Siedzą harcerki przy płomieniach, ciepły blask ognia skupia je. wszystko co złe to szuka cienia, do światła dobro garnie się. Mówiłaś druhno komendantko, że zaufanie do nas masz, że wierzysz w nasze szczere chęci, wszak Ty harcerskie serca znasz. Warunki tylko warunkami, od dawna wszak my wiemy to, bo my jesteśmy harcerkami i zwyciężymy wszelkie zło! | | Ogień Zwyczaj to stary jak świat, ogień, ogień, ogień. Rozpalmy blisko nas ogień, ogień, ogień. Dla spóźnionego wędrowca, dla wszystkich spóźnionych w noc rozpalmy tu, rozpalmy tu ogień, ogień, ogień. Pierwsza gwiazdka już wzeszła, czas by ogień rozpalić. Lipy, sosny i buki chylą gałęzie w oddali. Najpiękniejsze ognisko z trzaskiem sypią się skry, wokół samych przyjaciół masz, więc śpiewaj z niami i Ty | C d G C C d G C C7 F G C a d G C C d G C C d G C C d G C C d G C | Krąg Zamkniemy w kręgu światło wysokich jasnych gwiazd Zamkniemy w kręgu płomień ogniska ciepły blask. Zamkniemy w kręgu radość by nie uciekł stąd. A potem bratnie słowo podamy z rąk do rąk. Zamkniemy w kręgu siłę niech nie opuszcza nas. Zamkniemy w kręgu wiarę, że wróci dobry czas. Zamkniemy w kręgu przyjaźń by nie uciekła stąd. Zamkniemy w kręgu drogi wytrwałość naszych nóg. Zamkniemy w kręgu słońce by rozpraszało chłód. Zamkniemy w kręgu pamięć by nie uciekła stąd. | D A D G D A D A D G A D D A D G D A G A D G D A D D A D G D A D A D G A D D A D G D A D A D G D A D A D G A D D A D G D A | Płonie ognisko Płonie ognisko i szumią knieje, drużynowy jest wśród nas. Opowiada starodawne dzieje, bohaterski wskrzesza czas. O rycerstwie spod kresowych stanic o obrońcach naszych polskich granic a ponad nami wiatr szumny wieje i dębowy huczy las. Już do odwrotu głos trąbki wzywa, alarmując ze wszech stron. Wstaje wiara w ordynku szczęśliwa serca biją zgodny ton. Każda twarz się uniesieniem płoni, każdy laskę krzepko dzierży w dłoni. A z młodzieńczej się piersi wyrywa pieśń potężna, pieśń jak dzwon. Zgasło ognisko i szumią drzewa, spojrzyj weń ostatni raz. Niech ci w duszy radośnie zaśpiewa, że na zawsze łączą nas. Wspólne troski i radości życia serc harcerskich zjednoczone bicia i ta przyjaźń najszczersza, prawdziwa którą los połączył nas | a E7 a E7 a a E7 a E7 a C d G E7 a E7 a E7 a a E7 a E7 a a E7 a E7 a C d G E7 a E7 a E7 a a E7 a E7 a a E7 a E7 a C d G E7 a E7 a E7 a | Ogniska już dogasa blask Ogniska już dogasa blask Braterski splećmy krąg W wieczornej ciszy, w świetle gwiazd Ostatni uścisk rąk. Kto raz przyjaźni poznał moc Nie będzie trwonił słów Przy innym ogniu, w inną noc Do zobaczenia znów Nie zgaśnie tej przyjaźni żar Co połączyła nas Nie pozwolimy, by ją starł Nieubłagany czas Za nami jasnych godzin moc I moc nieznanych słów Przy innym ogniu, w inną noc Do zobaczenia znów | |
|